İnsan her türlü hastalığı kabullenir lakin kanser teşhisini duyduğu anda yıkılır ya darbe de işte bilinçaltlarında böyle bir tesir meydana getirir. Bir gün öncesine dek esip gürleyenler, ürkek yüreklere, "Bu babayiğitler varken darbe falan olmaz" dedirtenler "darbe yapıldı" lafını duydukları andan itibaren bambaşka bir tavır, tutum ve yaklaşım örüntüsü içine girmeye başlarlar. Verecekleri en gür tepki bir günde, "Darbeyi kabul etmiyoruz, en kısa sürede seçim yapılmalı, bu demokrasi için üzüntü verici" seviyesine düşüverir.

Ölebileceğini göze alan bir çok kişi terörist olup dağa çıkar. Siz sanırsınız ki ölmekten korkmuyor, korksa çıkmazdı. Oysa mağarada sıkışınca, kurtuluş yolu bulamayacağını anlayınca anında teslim olur! Çünkü ölmekten korkmadığı için değil; sadece ölme ihtimalini düşük olarak algıladığı için çıkmıştır dağa. Ölüm olasılığı artınca, ölümün ürkütücü nefesini ensesinde hissedince her şey değişir; ölmemek için teslim olmak en baskın dürtü haline gelir. Darbe psikolojisi işte böyle bir şeydir. En fazla biber gazı sıkma yetkisi olan polise karşı efelenen nice "sokak kabadayısı" kavşak noktalarında bekleşen askerlerin demir dipçiği karşısında dut yemiş bülbüle döner.

Darbe psikolojisi kanser psikolojisi gibi çöküntü etkisi yaratır benliklerde. Bir gün önce sayısına bakıp vay be dediğiniz o muhteşem kalabalıklar bir anda dağılır. Hatta nice hukuk dışı tutuklamalar yapılır lakin buna dahi kimsenin sesi çıkmaz olur!

Darbe Atatürk'ün İsmet İnönü'ye verdiği ve muhteşem bir öngörü içeren cevabı hatırlatır!

Bir ziyaret öncesi meydandaki kalabalığa bakıp övünen İsmet İnönü'ye Atatürk şöyle der:

"İsmet bu kalabalığa bakıp sakın aldanma. Yarın bizim için darağacı kurulsa aynı kalabalık yine toplanır!"

Kitleler biraz böyledir aslında! Çoğu zaman yanıltıcıdır!

Darbe travmatik bir olaydır; bir anda toplumları derin bir korku ve tedirginlik hali sarar. Herkes anında kabuğuna çekilir. İnsanların adeta eli kolu bağlanır, her bir ferdi derin bir sessizlik kaplar.

Devletlerin psikolojisi de darbe döneminde farklı işler. Kimisi içinden sevinir, kimisi demokrat görüntüsüne halel gelmesin diye usulen kınama açıklamaları yapar. Ancak kınayacak kadar ayıpladıkları bir olay vuku bulduğu halde darbeci ülkeyle ikili ilişkilerini bile bir anda kesmezler, kesemezler. Kimi ülke iki tarafa itidal tavsiye ediyoruz diyerek darbecileri meşru hükümetle aynı çizgide gördüklerini, yani darbecileri iki meşru taraftan birisi olarak kabul ettiklerini hiç utanıp sıkılmadan ayan beyan ilan ederler.

Darbe ülke içindeki demokrasi havarisi nice kişi ve kesimin bir anda takkesini düşürür, içlerindeki kellikleri gösterir. Çoğu bu olaya içten içe sevinir, bunu kendi ülkesindeki iktidara aba altından sopa olarak okur, öyle değerlendirir. Bu şekilde nice demokrat geçinenlerin demokrasi samimiyetsizliği bir kez daha ortaya çıkar ancak bunu da yine sadece görmek isteyenler görebilir.

Velhasıl darbenin yüzü soğuktur.

Toplum psikolojisini bir anda ters yüz eden, ilgili ülkenin ve halkının özgüvenini düşüren, dünya arenasında boyunlarını yere eğen, ilkel, çağdışı ve kibirli bir müdahaledir.

Vefasızdır; kendisini var eden, kendisine maaş veren halka silah doğrultacak kadar nankörcedir.

Hiçbir iktidarın hiçbir hatası darbeye meşruiyet katamaz. Ama, fakat, lakin ile başlayan her açıklama darbeye prim vermek, olası darbe düşüncesini artezyen kaynağıyla sulamaktır.